معماری باغ ارم شیراز

باغ ارم شیراز در یک زمین مستطیلی شکل به مساحت ۱۱۰ هزار مترمربع بنا شده است. معمار این باغ شخصی به نام «حاج محمدحسن خان» بود که یکی از برجسته‌ترین اساتید معماری شیراز به شمار می‌رفت و بناهای دیگر از جمله مسجد خواجه نصیرالملک از آثار او است.

برای ورود به این باغ دو در تعبیه شده که یکی در ضلع شمالی و دیگری در ضلع غربی قرار گرفته‌اند. درِ ورودی اصلی این باغ، در ضلع بزرگ‌تر به سمت شمال و بلوار ارم قرار دارد و در ضلع کوچک‌تر به سمت غرب و بلوار جام‌جم.

چیزی که در هنگام ورود به این باغ جلب نظر می‌کند درختان سروناز به خصوص یک سروناز بلند قامت است که با ۳۵ متر ارتفاع قدمتی هزار‌ساله دارد و یک درخت بسیار محبوب در شیراز به شمار می‌رود. زمینی که این باغ بر روی آن احداث شده دارای شیب یکسان نیست؛ در واقع عمارت اصلی در بالاترین نقطه باغ قرار گرفته و پله‌ها و مسیر طبقاتی آب به شکلی تعبیه شده‌اند تا شیب زمین گرفته شود. این معماری باعث شده تا عابران راحت‌تر رفت و آمد کنند و جریان آب در مسیر پلکانی به زیبایی عمارت بیفزاید.

از آنجایی که در معماری ایرانی پوشیده بودن نشانه‌ای از بهشت است در معماری این باغ حصارها، دیوارها، درختان بلندقامت و یاس‌های کبود پیچیده بر روی نرده‌ها فضا را محصور کرده‌اند. همچنین نقش‌بندی‌ها در این باغ به شکلی انجام شده تا بهشت را در ذهن مخاطب ترسیم کند.

حوض وسط این باغ نیز از دیگر جاذبه‌های آن است که مساحتی در حدود ۳۳۵ مترمربع دارد و با ۱۸ قطعه سنگ بزرگ پوشانده شده است. آب این حوض از نهر سرداب عمارت تأمین می‌شود.

بخش‌های مختلف باغ ارم شیراز

باغ ارم از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که هر کدام از آنها زیبایی خارق‌العاده‌ای دارند. از جمله بخش‌های مهم این باغ موارد زیر هستند:

عمارت اصلی باغ ارم شیراز

عمارت این باغ در سه طبقه احداث شده است. سبک ساخت این عمارت از معماری دوران صفویه و زندیه الهام گرفته و نقش و نگارها، گچ‌بری‌ها و کاشی‌کاری‌های عمارت با الهام از معماری این دو دوره بهشت را برای مخاطب ترسیم می‌کنند. اولین طبقه این عمارت به نوعی زیرزمین به شمار می‌رود که محل استراحت ساکنان در فصل تابستان بوده است. 

طبقه دوم این بنا ایوانی با دو ستون دارد که هر ستون آن سربازی با لباس قاجاری را نمایش می‌دهد. سالن بزرگی که پشت این ایوان قرار گرفته مکان دورهمی‌ها و محافل شبانه شاهانه به شمار می‌رفت. در دو طرف این ایوان اتاق‌های کوچک‌تری دیده می‌شود که شکل ستون‌های آنها ساده است.

سومین طبقه این عمارت جایی است که هنر «مرجوک» یا هنر نقاشی بر روی دیوار و سقف در دوره قاجار در آن به زیبایی دیده می‌شود. در این طبقه سه اتاق، یک سالن بزرگ و ایوان‌هایی مشابه طبقه دوم قرار دارند.

تالار آینه

یکی از جذاب‌ترین بخش‌ها در این بنا برای مسافران تور شیراز تالار آینه است که آینه‌کاری‌های بسیار زیبایی در دیواره‌ها دارد و سقف آن به نقاشی‌های زیبا مزین شده است.

کتیبه‌های باغ ارم شیراز

باغ ارم شیراز دارای کتیبه‌هایی از زمان مرحوم نصیرالملک است که روی برخی از آنها آیات قرآنی نقش بسته‌اند. کتیبه‌های دیگری نیز در این عمارت وجود دارند که در آنها اشعاری از حافظ و سعدی دیده می‌شود. همچنین می‌توان در دو طرف حوض‌خانه دو سنگ آهکی را دید که تصویر یک مرد عشایر جنوبی با یک نیزه در دست را بر روی خود دارند.

موزه سنگ و گوهر

در  ابتدای دهه ۹۰ یک موزه با نام سنگ و گوهر در عمارت اصلی ایجاد شد که در آن علاقه‌مندان به دنیای سنگ و کانی‌ها می‌توانند بیش از ۱۴۰ نوع سنگ را مشاهده کنند.

باغ ارم شیراز کجاست؟

باغ ارم شیراز در یکی از مناطق خوش آب و هوای شیراز قرار گرفته است. برای رسیدن به این باغ باید به میدان ارم، بلوار ارم و خیابان ارم در نزدیکی مجموعه دانشگاه شیراز رفت. دسترسی به این باغ با وسایل نقلیه حمل و نقل مختلف امکان‌پذیر است.